เรื่องเด่น เทพของพุทธ ของไทย โดย พุฒิวงศ์ บุษบวรรษ

ไปเจอบทความดี ๆ เลยมาแบ่งปันปัญญาบารมีกัน





เทพของพุทธ ของไทย
เรื่องและภาพ โดย พุฒิวงศ์ บุษบวรรษ

ความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับเทพเทวดา มีอยู่ทุกมุมโลก แม้คนยุคใหม่บางกลุ่มจะปฏิเสธว่าไม่มีทางมีอยู่จริง แต่ก็ปฏิเสทไม่ได้ว่า ยังมีคนที่เชื่อเรื่องนี้อยู่มาก สำหรับคนไทยเรา รับความเชื่อเรื่องเทวดามาจากหลายลัทธิ หลายศาสนา จนผสมปนเป ชักจะแบ่งแยกไม่ถูกว่า เทพองค์ใด มาจากความเชื่อดั้งเดิมของใคร


ภาพจากผ้ายันต์ วัดลาดระโหง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

ผมเลยจัดหมวดหมู่ให้อ่านกันเพลินๆ หากกล่าวถึงเทพเจ้าคนไทยเราส่วนใหญ่มักจะนึกถึงมหาเทพทางศาสนาฮินดู คือ พระศิวะ พระพรหม พระนารายณ์ พระพิฆเนศวร พระขันธกุมาร รวมถึงมหาเทวี อย่าง พระแม่อุมา (มเหสีพระศิวะ) พระสุรัสวดี (ชายาพระพรหม) และพระลักษมี (ชายาพระนารายณ์) ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากพิธีกรรมแบบพราหมณ์ ซึ่งกลมกลืนกับวิถีชีวิตแบบไทยมาช้านาน

แต่สำหรับชาวพุทธแบบเถรวาท ก็ไม่ได้ปฏิเสทการมีอยู่จริงของเทพเทวดาทั้งหลาย เพียงแต่ความเชื่อเกี่ยวกับเทพนั้นแตกต่างไปจากศาสนาฮินดู ค่อนข้างชัดเจนคือ ทางศาสนาฮินดูเชื่อว่าเทพเจ้าจะคอยควบคุมความเป็นไปของชีวิตสรรพสิ่งต่างๆ และโลก ทำให้คนวิงวอนขอให้ช่วยดลบันดาลให้เกิดสิ่งดีดีแต่ตน และปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายออกไป เทพเจ้าจึงดูเหมือนจะเข้ามามีอิทธิพลต่อวิธีชีวิตชาวฮินดูเป็นอย่างมาก ต่างจากความเชื่อของศาสนาพุทธแบบไทยเรา (แบบเถรวาท) เชื่อเพียงว่าเทพเทวดาคือสิ่งมีชีวิตในภพภูมิต่างๆ เท่านั้น ที่เกิดจากการสะสมบุญบารมี ถึงชื่อเทพของศาสนาพุทธจะพ้องกับชื่อของเทพในศาสนาฮินดูบางองค์ก็ตาม แต่หากศึกษากันดีดีแล้วจะพบว่าเป็นคนละองค์กัน เริ่มที่พระอินทร์ พระอินทร์ของฮินดูถือเป็นเทพที่ไม่ค่อยมีความสำคัญมากนัก ต่างจากพระอินทร์ของพุทธ ที่เป็นถึงราชาแห่งเทวดาทั้งมวล ใกล้เคียงกับพระศิวะ ในศาสนาฮินดู รวมถึงอาวุธประจำพระองค์คือ วัชระ (ไม่ใช่ตรีศูล แบบที่หลายคนเข้าใจ) ซึ่งบางตำราถือว่าเป็นอาวุธของพระศิวะเช่นกัน พระอินทร์ของพุทธ สถิตอยู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นที่พระพุทธเจ้าเคยขึ้นไปโปรดพุทธมารดา ชื่อของพระอินทร์ หรือท้าวสักกะเทวราช ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฏกหลายพระสูตรด้วยกัน เช่นตอนดีดพิณเตือนสติพระพุทธองค์ไม่ให้ปฏิบัติตึงหรือหย่อนเกินไป เป็นต้น

นอกจากพระอินทร์แล้วในพระไตรปิฎกยังกล่าวถึง จตุโลกบาล เทพประจำทิศทั้งสี่ ที่สถิตอยู่ชั้นจตุมหาราชา ซึ่งเป็นสวรรค์ชั้นที่อยู่ใกล้กับภพภูมิของมนุษย์มากที่สุด โดยเป็นผู้ควบคุมดูแลสิ่งมีชีวิตในบางกลุ่มเช่น ท้าวเวสสุวรรณ (หรือท้าวกุเวร ที่คนจีนเรียก ไฉ่ซิ่งเอี้ย) เป็นเทพประจำทิศเหนือ ดูแลยักษ์และอสูรทั้งหลาย เป็นต้น

นอกจากนี้ยังปรากฎ ชื่อของรุกขเทวดา อยู่ในพระไตรปิฎกบางช่วงบางตอน และขาดเสียไม่ได้สำหรับพระแม่ธรณี ซึ่งปรากฏอยู่ในจิตรกรรมฝาผนังหลายวัดมากในตอนที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ใต้ต้นโพธิ์ แล้วมีพญามารมาขัดขวาง ซึ่งได้เคยเล่าให้อ่านในเรื่องการกรวดน้ำแล้ว พระแม่ธรณีจึงถือว่าเป็นเทพนารีที่คนไทยนับถือจำนวนไม่น้อย ทุกครั้งที่จะทำพิธีสำคัญอะไรต้องบอกกล่าวพระแม่ธรณีก่อน ที่เรียกว่า การเบิกธรณี

และที่เข้าใจคาดเคลื่อนกันมากคือพระพรหมเพราะคิดกันว่าเป็นองค์เดียวกับของฮินดู ซึ่งขอบอกว่าไม่ใช่ ด้วยเหตุผลสองประเด็นสำคัญดังนี้ พระพรหมของฮินดูนั้น มีองค์เดียว แต่ของพุทธนั้นมีอยู่มากมายจนแบ่งออกเป็น ๒๐ ภพภูมิ เป็นรูปพรหม ๑๖ ชั้น(ภพภูมิ) และอรูปพรหมอีก ๔ ชั้น และที่สำคัญพรหมของศาสนาพุทธนั้นไม่มีเพศ (ความเชื่อเรื่องภพภูมิชื่อว่า ทั้งรูปพรหม และอรูปพรหม ไม่มีเพศ) จึงเป็นไปไม่ได้ที่จะมีพระชายา จึงคิดว่าคงเป็นการพ้องชื่อเท่านั้น หากเทียบกับพุทธแล้วพระพรหมฮินดูคงเป็นเทพในสวรรค์ชั้นใดชั้นหนึ่ง ในหกชั้น ที่ยังถือว่ามีเพศอยู่

เทพกลุ่มสุดท้ายที่มีการกล่าวถึงในพระไตรปิฏก คือพระโพธิสัตว์ (ผู้ที่จะมาประสูติเป็นพระพุทธเจ้า) ซึ่งจะสถิตอยู่สวรรค์ชั้นดุสิต ซึ่งหากกล่าวถึงพระโพธิสัตว์ ก็มีนามของพระศรีอริยเมตตรัย ซึ่งเชื่อว่าเป็นพระพุทธเจ้าองค์ต่อไป และพระโพธิสัตว์อวโลติเกศวร หรือเจ้าแม่กวนอิม ตามความเชื่อของนิกายมหายานเพิ่มขึ้นมาอีก

และด้วยวิถีชีวิตเกี่ยวกับการทำนา จึงมีการนับถือเทพนารีองค์หนึ่งนาม พระแม่โพสพ และวิถีชีวิตที่ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับสายน้ำ จึงมีการนับถือพระแม่คงคา ซึ่งก่อให้เกิดประเพณีลอยกระทง และเมื่อมีการทำมาค้าขายกันมากขึ้น เทพนารีนาม แม่นางกวัก ลูกสาวปู่เจ้าเขาเขียว ก็เป็นที่นิยมศรัทธายิ่งขึ้น

และความเชื่อเรื่องเจ้าที่เจ้าทาง ทำให้ปรากฏ นามของเทพหลายองค์ โดยเฉพาะเทพทั้ง ๙ ที่เป็นบุตรของเจ้ากรุงพาลี ที่มาเป็นพระภูมิตามสถานที่ต่างๆ อย่างตามบ้านเรือนที่อยู่อาศัยก็ได้แก่พระชัยมงคล เป็นต้น ขยับมากว้างเป็นเมืองใหญ่ จะมีเทพารักษ์ประจำเมือง ที่เราเรียกกันว่าเจ้าพ่อหลักเมือง ซึ่งมีอยู่ทุกจังหวัดของไทย หากกล่าวถึงระดับประเทศ ก็มีเทพารักษ์ผู้ปกป้องคุ้มครองประเทศไทยอย่าง พระสยามเทวาธิราช พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระกาฬไชษี เจ้าพ่อเจตคุป เจ้าพ่อหอกลอง

นอกจากพระฤาษีครูในศาสตร์ต่างๆ ยังมีความเชื่อเรื่องเทพจากวิชาโหราศาสตร์ อย่าง เทพประจำวัน หรือประจำดาวต่างๆ แต่ในพระไตรปิฏกมีการกล่าวถึงอยู่เพียงสององค์ คือสุริยเทพ และ จันทรเทพ

สุดท้ายคือเทพที่เกิดจากการนิยมเครื่องรางของขลัง เช่น กุมารทอง เป็นต้น

เป็นยังไงกันบ้างครับคุณรู้จักเทพเทวดาของคนไทย นี่ยังไม่นับรวมเทพเจ้าที่มีอยู่มากมายของจีน เช่นเจ้าพ่อเสือ ไต้ฮงกง ไฉ่ส่วยเอี้ย เจ้าแม่ลิ้มก่อเนี่ย แปดเซียน ฮก หลก ซิ่ว นาจา เฮ้งเจีย กวนอู เป็นต้น รวมทั้งเทพเจ้าของกรีก ของอียิป อีกเกือบร้อย

ขอให้คุณมั่นสร้างสิ่งดีดี ไม่แน่สักวันคุณอาจเป็นเทพเทวดาอีกองค์หนึ่งก็ได้ในอนาคต

เครดิต http://www.polyboon.com/stories/story000078.html

 

เหมือนเคยได้ยินว่า ราหู ก็มีในพุทธกาล