เรื่องเด่น สีเล น นิพพุติง ยันติ ฯ

มหาสัฏฐิวัสสเถระ บวชเรียนมาหลายสิบปี ตั้งสำนักอยู่ในบริเวณต้นสาละในซอกเขา ต่อมาเมื่อพระเถระนอนอยู่บนเตียงที่จะมรณภาพเกิดความเจ็บปวด ร้องครวญครางอยู่ เพราะเวทนากล้า

ครั้งนั้นมีพระราชาองค์หนึ่งชื่อ พระติสสวสภมหาราช คิดถึงพระเถระจึงทรงเสด็จไปเยี่ยม แต่เมื่อเสด็จมาถึง ทรงประทับยืนที่บริเวณประตูทรงได้ยินเสียงร้องครวญคราง จึงตรัสถาม "นี่เสียงของใคร?"

ภิกษุหนุ่มผู้อุปฐากกราบทูลว่า "มหาบพิตร นี่เป็นเสียงร้องครวญครางของพระเถระ"

พระองค์ตรัสว่า "พระเถระบวชมาแล้วตั้ง ๖๐ พรรษา แต่ไม่รู้จักการกำหนดรู้เวทนา เราจะไม่เข้าไปกราบไหว้ท่านแล้ว" ว่าแล้วก็เสด็จกลับไป แล้วแวะนมัสการต้นมหาโพธิแทน

ภิกษุหนุ่มผู้อุปฐากเห็นดังนั้น จึงเข้าพูดกับพระเถระว่า "พระอาจารย์ ทำไมท่านจึงทำให้พวกผมได้รับความอับอายอย่างนี้ พระราชาอุตส่าห์มีพระราชศรัทธา แต่กลับเสด็จไปเสีย ประกาศว่าจะไม่ไหว้ท่าน"

พระเถระจึงถามว่า "ทำไมเล่า?"

ภิกษุหนุ่มผู้อุปฐากกล่าวตอบว่า "ก็เพราะทรงสดับเสียงร้องครวญครางของท่าน"

พระเถระทราบเหตุแล้ว จึงกล่าวว่า "ถ้าอย่างนั้น ขอเวลาเราสักหน่อยเถอะ" ว่าแล้ว พระเถระก็ข่มเวทนาเสียได้ จนบรรลุพระอรหัต แล้วบอกกับภิกษุหนุ่มว่า

"ท่านจงไปทูลพระราชาให้เสด็จมาไหว้เราได้แล้ว"

ภิกษุหนุ่มจึงไปเข้าเฝ้ากราบทูลว่า "บัดนี้ขอพระองค์จงทรงไหว้พระเถระเถิด" พระราชาจึงทรงเสด็จไป ครั้นถึงแล้วแลเห็นพระเถระนอนพังพาบดุจจรเข้เพราะอาการป่วย ก็ทรงนมัสการ แล้วตรัสว่า

"ข้าพเจ้ามิได้ไหว้สภาวะพระอรหัตของพระผู้เป็นเจ้า แต่ไหว้ท่านผู้ที่ดำรงอยู่ในภูมิแห่งปุถุชน แต่รักษาศีลต่างหาก"

เรื่องนี้พระอรรถกถาจารย์อธิบายว่า "ศีลของปุถุชนใด ไม่ขาดตกบกพร่องตลอด ๖๐ ปี และ ๘๐ ปี แม้ในเวลาถึงแก่กรรม เขาฆ่ากิเลสทั้งหมดได้ ชำระปัญญาด้วยศีล ยังถือเอาพระอรหัตได้ ดุจพระมหาสัฏฐิวัสสเถระ"

หมายความว่า ผู้ใดถือศีลมานานนับสิบๆ ปี แม้จะไม่ได้เดินปัญญามาโดยตลอด แต่ถึงที่สุดแล้วย่อมสามารถพิจารณาให้เกิดปัญญาจนบรรลุธรรมชั้นสูงได้เช่นกัน

จากอรรถกถา โสณทัณฑสูตร

——————————

ภาพ - พระบฏศิลปะรัตนโกสินทร์ ประมาณพ.ศ. 2374 - 2404 เป็นของ The Walters Art Museum